क्रांती स्तंभ

महाड क्रांती स्तंभ (Kranti Stambh, Mahad) – सामाजिक समतेचे प्रतीक

महाड क्रांती स्तंभ हा महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्यातील महाड शहरात असलेला एक ऐतिहासिक आणि प्रेरणादायी स्मारक आहे. हे स्मारक डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या चवदार तळे सत्याग्रह आणि मनुस्मृती दहन या ऐतिहासिक घटनांच्या स्मरणार्थ उभारण्यात आले आहे.
🔹 मुख्य वैशिष्ट्ये:
🕊️ चवदार तळे सत्याग्रह:
- दिनांक: २५ डिसेंबर १९२७
- घटना: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि त्यांच्या अनुयायांनी महाड येथील चवदार तळ्याचे पाणी प्यायले — जे अस्पृश्यांना प्रतिबंधित होते.
- मनुस्मृती दहन: याच दिवशी बाबासाहेबांनी मनुस्मृतीचे जाहीर दहन करून सामाजिक विषमतेचा तीव्र निषेध केला.
🏛️ स्मारकाचे स्वरूप:
- डिझाइन: हे स्मारक सांची स्तूपाच्या धर्तीवर तयार करण्यात आले आहे.
- चित्रफिती: सत्याग्रहाची आणि इतिहासाची आठवण करून देणाऱ्या भित्तीचित्रांनी सजवलेले.
- उद्यान: स्मारकाभोवती आकर्षक बाग.
- हाय मस्त लाईट्स: रात्री देखील उजळून निघणारा परिसर.
🏞️ स्थान:
- महाड शहर, सावित्री नदीच्या काठी
- मालकी: पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी (Dr. Ambedkar यांची संस्था)
✊ सामाजिक समतेचे प्रतीक:
- क्रांती स्तंभ हा सामाजिक न्याय, स्वाभिमान आणि समतेचा प्रतीकात्मक स्तंभ मानला जातो.
- दलित समाजासह संपूर्ण भारतातील शोषित-पीडित वर्गासाठी हे स्थळ प्रेरणास्थान आहे.
🚗 महाड कसे पोहोचावे?
- मुंबईपासून अंतर: सुमारे १७५ किमी
- पुण्यापासून अंतर: सुमारे ११० किमी
- राष्ट्रीय महामार्ग: मुंबई-गोवा राष्ट्रीय महामार्गावर महाड हे शहर वसलेले आहे.
- सुलभ वाहतूक: बस, कार किंवा खासगी वाहनाने सहज पोहोचता येते.
📜 ऐतिहासिक महत्त्व:
- भारताच्या सामाजिक क्रांतीच्या इतिहासातील एक मैलाचा दगड.
- येथे दरवर्षी २५ डिसेंबर रोजी हजारो लोक एकत्र येतात आणि बाबासाहेबांच्या कार्याला अभिवादन करतात.
- हे स्मारक बौद्ध समाजासाठी पवित्र आणि श्रद्धास्थान आहे.
📌 निष्कर्ष:

महाड क्रांती स्तंभ हे केवळ एक स्मारक नसून, मानवतेच्या, स्वातंत्र्याच्या आणि सामाजिक समतेच्या मूल्यांचे प्रतीक आहे. बाबासाहेबांच्या विचारांप्रमाणे एक न्याय्य समाज उभा करण्यासाठी या स्थळाची आठवण आपल्याला नेहमीच प्रेरणा देते.